Jokkmokk, Zweden

In Zweeds Lapland is het kleine plaatsje Jokkmokk te vinden. Met zijn kleine 3000 inwoners is dit een belangrijke plaats in Laponia. Het dorpje ligt nog net binnen de poolcirkel en is een ontmoetingsplek voor Samen, de bevolking van de Samí cultuur. Ook al is Jokkmokk klein, toch is het erg leuk om hier een aantal dagen te verblijven. Voor ons was het de uitvalsbasis naar o.a. Stora Sjöfallet National Park en Muddus National Park.

Samí

Jokkmokk ligt in het gebied Laponia. Sinds vroeger is dit het leefgebeid van de Samí. Dit nomadische volk leeft, samen met hun rendieren, op de uitgestrekte vlakten en in de bergen van Sápmi. Rendieren voorzien de Samen van melk, vlees en huiden. Daarnaast doen ze dienst als trekdier voor het trekken van de slee. Van oorsprong zijn de Samen jagers en vissers en woonden ze in speciale tenten. Deze tenten worden lavvu genoemd en zijn makkelijk af te breken en op te zetten. Tegenwoordig leven de meesten iets moderner in een huis in bijvoorbeeld Jokkmokk. Hier leven ze als visser, landbouwer of zelfstandig ondernemer.

De Samí kent verschillende families elk met eigen klederdracht, taal en gewoontes. Ze leven verspreid door heel Lapland in het noorden van Noorwegen, Zweden, Finland en Rusland. De grootste groep van de Samí woont overigens in Noorwegen. De gehele Samí bevolking wordt geschat op 70.000 tot 100.000 mensen. De klederdracht wordt nu gezien als folklore en wordt meestal alleen nog gedragen tijdens feesten.

Een traditionele lavvu

Jokkmokk Winter Markt

Een keer per jaar komen alle Samí bij elkaar op de Jokkmokk Winter Markt. Traditie getrouw vindt deze markt plaats op de eerste donderdag, vrijdag en zaterdag in februari. In 2020 vindt de markt voor de 415e keer plaats. Het is een groot evenement die in het teken staat van de Samí cultuur. Je kijkt er je ogen uit naar de prachtige kleding, kunst, muziek, dans, eten en klassieke rendier races. Het lijkt mij in ieder geval heel gaaf om dit evenement eens mee te maken.

De markt is ooit opgericht in 1605 door koning Karel IX. Omdat de bevolking verspreid was over een erg groot gebied was het moeilijk om belastingen te innen en de handel te controleren. Hij bedacht een centrale plek waar alle families bij elkaar kwamen om te ruilen. De markt duurde 2 tot 3 weken en de rest van het jaar was handel zelfs verboden. De markt werd in de winter gehouden omdat het dan gemakkelijker is om lange afstanden te reizen. Behalve over land konden ook de bevroren meren overgestoken worden.

Felgekleurde Samí klederdracht

Over de jaren is de lengte van de markt veranderd en vanaf 1930 duurde de markt nog maar 2 dagen. In 1955 is besloten de markt een toeristische attractie te maken en sindsdien duurt de markt 3 dagen. Tegenwoordig is het eerste weekend van februari eerder een festival. Naast zo’n 150 marktkramen kun je genieten van muziek, dans, cultuur, lezingen, parades, eten en veel gezelligheid. In dit weekend bezoeken meer dan 30.000 toeristen het kleine plaatsje Jokkmokk.

Ájtte Museum Jokkmokk

Om zelf een beetje van de Samí cultuur en de omgeving te proeven kun je een bezoek aan het Ájtte Museum brengen. Normaal gesproken vinden wij musea niet zo leuk maar over Ájtte Museum lezen wij erg enthousiaste verhalen. We besluiten toch maar een bezoek te brengen en zijn blij verrast. Het museum vertelt het verhaal van de Samen en de hoge bergen van Laponia. De entreeprijs is 90 SEK, omgerekend ongeveer € 8,50. Je hebt de mogelijkheid om een luister setje mee te nemen of een uitleg op papier. De Nederlandse handleiding is alleen op papier beschikbaar dus deze nemen wij mee. Erg handig want er wordt per kamer uitgelegd wat er te zien is. 

We beginnen in een actieve ruimte waar allemaal opdrachten te doen zijn. Zo kun je bijvoorbeeld in een slee achter rendieren zitten. Door de slee te bewegen speel je een spel en verzamel je munten. Daarnaast raden we vachten van dieren en vliegen we door de omgeving. Verder kun je er traditionele Sami zang beoefenen, joik genoemd. Na deze ontspanning bekijken we de rest en zijn benieuwd naar het verhaal van de omgeving en de cultuur.

We beginnen in een gang waar de evolutie te zien is. Het toont hun manier van jagen door de tijd. De eerste ruimte waar we naar binnen lopen is ‘On the Move’. We zien hoe ze zich vroeger van plek naar plek begaven. Dit gebeurde voornamelijk per voet samen met hun rendieren. De volgende kamer is ‘Drum Time’ en gaat over geloof en mythologie. Er zijn o.a.gevonden botten en speerpunten te zien. We gaan verder naar ‘Getting By’ en zien hoe het nomadische volk leeft. De inrichting van een lavvu wordt getoond. ‘Laponia’ toont beelden van vroeger en opgezette dieren die in het gebied leven. In ‘A Frozen Walk’ gaat het over de jaarlijkse Jokkmokk Winter Markt. De ruimte ‘Costume and Silver’ laat de kleding zien van de verschillende Samí families. Als laatste bezoeken we ‘Life of the Settlers’ waar we huizen en gereedschappen zien. 

Felgekleurde riemen van Samí kledij

Jokkmokk is ondanks zijn afgelegen ligging en kleine formaat erg leuk om te bezoeken. Als je de national parken in de omgeving bezoekt kun je je hier meerdere dagen vermaken. Ik kan een bezoek aan het Ájtte Museum zeker aan raden. Ik vind andere culturen erg interessant en in dit museum is het erg goed verteld. Omdat Jokkmokk nog net binnen de poolcirkel ligt heb je ook hier kans om het noorderlicht te zien. Wij hebben helaas niet de groene Aurora Borealis gezien maar wel witte banen met licht. De omgeving is met zijn vele meren en bergtoppen prachtig. Het lijkt mij heel erg gaaf om eens terug te keren in februari. Een bezoek aan de winter markt is denk ik erg bijzonder.

Leave a Comment

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.